توسط : تحقیقات نشان می‌دهد که برخی غذاها ممکن است احتمال بروز آکنه را افزایش دهند. این موضوع می‌تواند به دلیل تأثیر این غذاها بر التهاب یا هورمون‌های خاصی باشد که در افزایش آکنه نقش دارند. آکنه یک مشکل پوستی شایع است که حدود 10٪ جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بسیاری از عوامل از جمله تولید سبوم و کراتین، باکتری‌های مسبب آکنه، هورمون‌ها، منافذ مسدود و التهاب در توسعه آکنه نقش دارند. رابطه بین رژیم غذایی و آکنه طی سال‌ها مورد بحث بوده است، اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که رژیم غذایی می‌تواند نقش مهمی در توسعه آکنه ایفا کند. این مقاله به بررسی 6 نوع غذایی که ممکن است باعث آکنه شوند می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چرا کیفیت رژیم غذایی شما مهم است.
1. کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده
مطالعات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به آکنه، نسبت به کسانی که آکنه ندارند یا آکنه خفیف دارند، تمایل بیشتری به مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده دارند.
- نان، بیسکویت، غلات صبحانه یا دسرهای ساخته‌شده با آرد سفید
- ماکارونی ساخته‌شده با آرد سفید
- برنج سفید و نودل برنجی
- نوشابه‌ها و سایر نوشیدنی‌های شیرین‌شده با قند
- شیرین‌کننده‌ها مانند قند نیشکر، شیره انجیر، عسل یا آگاو
یک مطالعه نشان داده است که مصرف مکرر غذاهای پرقند یا پرچرب با افزایش ۵۴ درصدی احتمال بروز آکنه همراه است، در حالی‌که نوشیدنی‌های شیرین‌شده با قند خطر آکنه را تا ۱۸ درصد افزایش می‌دهند. یکی از دلایل این ارتباط می‌تواند تأثیر کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده بر سطح قند خون و انسولین باشد. این نوع کربوهیدرات‌ها به سرعت در جریان خون جذب می‌شوند و باعث افزایش ناگهانی قند خون می‌گردند. در پاسخ به این افزایش، بدن انسولین بیشتری ترشح می‌کند تا قند را از خون به سلول‌ها منتقل کند. اما سطح بالای انسولین می‌تواند با اثرات منفی متعددی همراه باشد، از جمله افزایش خطر دیابت، بیماری‌های قلبی و آکنه. انسولین می‌تواند فعالیت هورمون‌های آندروژن را افزایش دهد و تولید فاکتور رشد شبه انسولین-۱ (IGF-1) را تحریک کند. این عوامل باعث افزایش رشد سلول‌های پوستی و تولید سبوم (چربی طبیعی پوست) می‌شوند که هر دو نقش مهمی در شکل‌گیری آکنه دارند.
2. محصولات لبنی
مطالعات متعددی به وجود ارتباط میان مصرف محصولات لبنی و شدت آکنه، به‌ویژه در میان نوجوانان، اشاره کرده‌اند. برای مثال، دو تحقیق نشان داده‌اند که نوجوانانی که به‌طور منظم شیر یا بستنی مصرف می‌کنند، تا چهار برابر بیشتر در معرض بروز آکنه هستند. با این حال، بیشتر این پژوهش‌ها تنها به شناسایی یک همبستگی پرداخته‌اند، نه رابطه‌ی علت و معلولی. بنابراین نمی‌توان با قطعیت گفت که مصرف لبنیات مستقیماً موجب بروز آکنه می‌شود.
مکانیسم‌های احتمالی همچنان مورد بحث‌اند. برخی مطالعات مطرح می‌کنند که لبنیات ممکن است با افزایش سطح انسولین یا فاکتور رشد شبه‌انسولین ۱ (IGF-1)، در تشدید آکنه نقش داشته باشند. اما سایر پژوهش‌ها نتایج متناقضی گزارش کرده‌اند. در مجموع، هنوز شواهد کافی برای اثبات قطعی تأثیر لبنیات بر آکنه در دست نیست. برای روشن شدن نقش دقیق نوع یا مقدار لبنیات در بروز آکنه، به تحقیقات دقیق‌تر و گسترده‌تری نیاز داریم.
3. غذاهای فست‌فود
آکنه به‌طور قابل‌توجهی با الگوی تغذیه‌ای موسوم به رژیم غذایی غربی، که سرشار از کالری، چربی و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده است، ارتباط دارد. غذاهایی مانند همبرگر، ناگت، سوسیس، سیب‌زمینی سرخ‌شده، نوشابه و میلک‌شیک، بخش رایج این نوع رژیم هستند و ممکن است با افزایش خطر بروز آکنه در ارتباط باشند.
در یک مطالعه‌ی بزرگ در سال ۲۰۱۰ روی بیش از ۵۰۰۰ نوجوان و جوان چینی، مشخص شد رژیم‌های غذایی پرچرب با ۴۳٪ افزایش خطر آکنه همراه هستند. همچنین، مصرف منظم غذاهای سرخ‌شده خطر را تا ۱۷٪ افزایش می‌دهد.
مطالعه‌ای دیگر روی ۲۳۰۰ مرد در ترکیه نشان داد که مصرف مکرر همبرگر یا سوسیس با ۲۴٪ افزایش خطر آکنه همراه بوده است.
هرچند هنوز مکانیزم دقیق این ارتباط مشخص نیست، برخی محققان احتمال می‌دهند که فست‌فود ممکن است از طریق تأثیر بر بیان ژن‌ها و تنظیم هورمون‌ها، روند شکل‌گیری آکنه را تسهیل کند. با این حال، بیشتر این تحقیقات بر داده‌های خودگزارش‌دهی استوار هستند، به همین دلیل، برای درک دقیق‌تر رابطه بین فست‌فود و آکنه، به تحقیقات کنترل‌شده‌ی بیشتر و دقیق‌تری نیاز است.
4. شکلات
از دهه ۱۹۲۰ تاکنون، شکلات به‌عنوان یکی از عوامل احتمالی بروز آکنه مطرح بوده، اما هنوز اجماع علمی روشنی در این زمینه شکل نگرفته است. بسیاری از مطالعات، به‌ویژه نظرسنجی‌های غیررسمی، به وجود ارتباطی میان مصرف شکلات و افزایش ضایعات آکنه اشاره کرده‌اند، اما این داده‌ها برای اثبات رابطه علت و معلولی کافی نیستند.
در یک مطالعه، مردانی که مستعد آکنه بودند و روزانه ۲۵ گرم شکلات تلخ ۹۹٪ مصرف می‌کردند، تنها پس از دو هفته افزایش قابل توجهی در تعداد جوش‌ها نشان دادند. مطالعه‌ای دیگر در سال ۲۰۱۴ نیز نشان داد که مردانی که کپسول‌های پودر کاکائوی خالص (۱۰۰٪) دریافت کرده بودند، پس از یک هفته ضایعات آکنه بیشتری نسبت به گروه دارونما داشتند.
دلیل دقیق اینکه چرا شکلات ممکن است آکنه را تشدید کند، هنوز مشخص نیست. با این حال، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف شکلات می‌تواند منجر به افزایش پوسته‌ریزی در لایه‌های سطحی پوست و همچنین افزایش رشد باکتری‌های پوستی شود. دو عاملی که می‌توانند در تشکیل آکنه نقش داشته باشند. از سوی دیگر، شکلات حاوی آمینو اسیدهای لوسین و گلوتامین است که در برخی مطالعات قدیمی‌تر با افزایش رشد و تقسیم سلول‌های پوستی مرتبط دانسته شده‌اند؛ این فرایند ممکن است زمینه‌ساز مسدود شدن منافذ پوست و ایجاد جوش شود. در مجموع، گرچه شواهدی وجود دارد که مصرف شکلات ممکن است با افزایش آکنه مرتبط باشد، اما همچنان نیاز به تحقیقات بیشتر، با طراحی دقیق‌تر داریم تا بتوان با قطعیت درباره نقش شکلات در ایجاد یا تشدید آکنه اظهار نظر کرد.
5. پودر پروتئین وی
به گفته سایت healthline.com، پروتئین وی (Whey Protein)، یکی از رایج‌ترین مکمل‌های ورزشی، حاوی آمینواسیدهایی است که می‌توانند بدن را به تولید بیشتر انسولین و عامل رشد شبه‌انسولین ۱ (IGF-1) تحریک کنند. این دو عامل، هر دو با افزایش خطر بروز آکنه در ارتباط هستند.
در یک مطالعه انجام‌شده در سال ۲۰۱۳، بین تعداد روزهای مصرف مکمل وی و شدت آکنه رابطه مستقیم مشاهده شد. افرادی که به‌طور منظم از این مکمل استفاده می‌کردند، نسبت به سایرین ضایعات پوستی بیشتری تجربه کردند.
با وجود این یافته‌ها، شواهد علمی فعلی هنوز محدود و پراکنده‌اند. برخی داده‌ها ارتباط احتمالی بین مصرف پروتئین وی و بروز آکنه را نشان می‌دهند، اما این مطالعات اغلب نمونه‌های کوچکی داشته‌اند و طراحی آن‌ها برای نتیجه‌گیری قطعی کافی نبوده است.ذبنابراین، اگرچه مصرف وی ممکن است در برخی افراد مستعد آکنه، آن را تشدید کند، هنوز برای اثبات رابطه علی و معلولی روشن بین این دو، به تحقیقات دقیق‌تر و با کیفیت بالاتر نیاز داریم.
6. غذاهای حساسیت‌زا
یکی از مسیرهای احتمالی تأثیر غذا بر آکنه، حساسیت‌های غذایی هستند. واکنش‌هایی از نوع تأخیری که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه برخی مواد غذایی را تهدید تلقی می‌کند و علیه آن‌ها واکنش التهابی نشان می‌دهد. این فرآیند می‌تواند موجب افزایش سطح التهابات سیستمیک در بدن شود؛ و از آنجایی که التهاب یکی از عوامل کلیدی در شکل‌گیری آکنه محسوب می‌شود، به‌طور نظری ممکن است حساسیت‌های غذایی هم در شدت گرفتن آکنه نقش داشته باشند.
با این حال، تا امروز هیچ مطالعه‌ای به‌طور مستقیم نقش حساسیت‌های غذایی در بروز یا تشدید آکنه را بررسی نکرده است. بنابراین، هرچند فرضیه‌ی موجود منطقی به‌نظر می‌رسد، شواهد علمی کافی برای تأیید آن در دست نیست. اگر گمان می‌کنید برخی غذاها ممکن است در پوست شما واکنش‌هایی ایجاد کنند، انجام یک رژیم غذایی حذفی (Elimination Diet) زیر نظر متخصص تغذیه می‌تواند مفید باشد. در این روش، برخی مواد غذایی مشکوک به‌طور موقت از رژیم غذایی حذف می‌شوند و سپس به‌تدریج بازگردانده می‌شوند تا تأثیر احتمالی آن‌ها بر علائم بررسی شود. در مجموع، اگرچه هنوز نیاز به تحقیقات گسترده‌تر و با کیفیت بالاتر در این حوزه وجود دارد، بررسی نقش حساسیت‌های غذایی در بروز آکنه می‌تواند دریچه‌ای تازه به درک بهتر از رابطه بین تغذیه، سیستم ایمنی و سلامت پوست بگشاید.
چه غذاهایی برای سلامت پوست و کاهش آکنه مفید هستند؟
در حالی که برخی غذاها می‌توانند آکنه را تشدید کنند، مواد غذایی و ترکیباتی نیز وجود دارند که ممکن است به سلامت پوست و کاهش آکنه کمک کنند. در ادامه، به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:
- اسیدهای چرب امگا-۳: این چربی‌های مفید خاصیت ضدالتهابی دارند و برخی مطالعات نشان داده‌اند که می‌توانند به کاهش شدت آکنه کمک کنند. منابع خوب امگا-۳ شامل ماهی‌های چرب (مانند سالمون)، بذر کتان و گردو هستند.
- پروبیوتیک‌ها: این باکتری‌های مفید با بهبود سلامت روده و تعادل میکروبیوم بدن می‌توانند التهاب را کاهش داده و در نتیجه به بهبود شرایط پوستی کمک کنند. ماست پروبیوتیک، کفیر و مکمل‌های پروبیوتیکی منابع شناخته‌شده‌ای هستند.
- چای سبز: چای سبز سرشار از پلی‌فنول‌هایی است که می‌توانند چربی پوست را کاهش دهند و از التهاب جلوگیری کنند. حتی استفاده موضعی از عصاره چای سبز هم در برخی مطالعات باعث کاهش آکنه شده است.
- زردچوبه: زردچوبه حاوی کورکومین است که یک ماده ضدالتهابی و آنتی‌باکتریال قوی محسوب می‌شود. ممکن است در کنترل قند خون، تنظیم انسولین و کاهش رشد باکتری‌های مؤثر در آکنه مفید باشد.
- ویتامین‌های A، D، E و ماده معدنی روی (زینک): این ریزمغذی‌ها نقش مهمی در سلامت پوست و عملکرد سیستم ایمنی ایفا می‌کنند. کمبود هر یک از آن‌ها می‌تواند پوست را آسیب‌پذیرتر کند.
- رژیم پالئو (Paleo): این رژیم شامل گوشت‌های بدون چربی، سبزیجات، میوه‌ها و مغزهاست و از مصرف غلات، لبنیات و غذاهای فرآوری‌شده پرهیز می‌کند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که این نوع تغذیه می‌تواند سطح انسولین را کاهش دهد و به بهبود پوست کمک کند.
- رژیم مدیترانه‌ای: این الگوی غذایی که مبتنی بر مصرف بالای میوه، سبزی، غلات کامل، ماهی، حبوبات و روغن زیتون است، با کاهش التهاب و بهبود سلامت کلی پوست مرتبط دانسته شده است.
نتیجه‌گیری
در مجموع، به نظر می‌رسد رژیم غذایی می‌تواند نقش قابل توجهی در شدت و بروز آکنه داشته باشد، اگرچه هنوز رابطه دقیق علت و معلولی بین بسیاری از غذاها و آکنه به‌طور کامل اثبات نشده است. مصرف مداوم غذاهای فرآوری‌شده، پرچرب، شیرین و دارای شاخص گلیسمی بالا ممکن است باعث افزایش التهاب، تحریک هورمون‌ها و در نهایت تشدید آکنه شود. در مقابل، الگوهای غذایی متعادل مانند رژیم مدیترانه‌ای یا پالئو، همراه با مصرف کافی امگا-۳، ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروبیوتیک‌ها و ترکیبات ضدالتهاب، می‌توانند در حفظ سلامت پوست و کاهش احتمال بروز آکنه مؤثر باشند. با این حال، واکنش افراد به غذاها ممکن است متفاوت باشد و استفاده از دفترچه ثبت غذایی در کنار مشورت با متخصص تغذیه یا پوست، می‌تواند کمک کند تا الگوهای شخصی‌تر شناسایی شده و راهکارهای مؤثرتری برای مدیریت آکنه اتخاذ شود.
