توسط : به گفته مجله تایمز هند، دیابت یک بیماری مزمن است که در آن بدن نمی‌تواند سطح قند خون را تنظیم کند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که بدن یا انسولین کافی تولید نمی‌کند یا نمی‌تواند از انسولین تولیدشده به درستی استفاده کند، که منجر به افزایش قند خون می‌شود. دیابت تقریباً بر تمام اندام‌های بدن تأثیر می‌گذارد و در صورت کنترل‌نشده، می‌تواند باعث آسیب دائمی به اندام‌ها شود.
وقتی صحبت از چشم‌ها می‌شود، دیابت می‌تواند منجر به طیفی از بیماری‌های جدی چشمی شود که به شبکیه آسیب دائمی وارد می‌کنند.
در ادامه به ۵ بیماری چشمی ناشی از دیابت می‌پردازیم:
۱. رتینوپاتی دیابتی (Diabetic retinopathy)
رتینوپاتی دیابتی شایع‌ترین بیماری چشمی ناشی از دیابت است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که قند خون بالا به رگ‌های خونی کوچک در شبکیه (بخشی از چشم که نور را حس می‌کند و تصاویر را به مغز می‌فرستد) آسیب می‌زند. با گذشت زمان، این رگ‌های خونی ممکن است متورم شوند، مایع نشت کنند یا به‌طور کامل مسدود شوند. در موارد شدیدتر، رگ‌های خونی جدید و ضعیفی تشکیل می‌شوند که ممکن است خونریزی کنند و باعث مشکلات بینایی شوند.
در ابتدا، رتینوپاتی دیابتی ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، اما با پیشرفت بیماری، ممکن است متوجه تاری دید، لکه‌های تیره یا مگس‌پران (اجسام شناور در دید) شوید. در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند منجر به نابینایی شود. خطر ابتلا به این بیماری با افزایش مدت زمان ابتلا به دیابت و کنترل‌نشدن قند خون افزایش می‌یابد.
۲. ادم ماکولای دیابتی (Macular Edema)
ماکولا بخش مرکزی شبکیه است که مسئول دید واضح و دقیق (مانند خواندن یا تشخیص چهره‌ها) است. دیابت می‌تواند باعث نشت مایع به ماکولا شود که منجر به تورمی به نام ادم ماکولای دیابتی (DME) می‌شود. این تورم، دید مرکزی را تار می‌کند و در صورت عدم درمان می‌تواند آسیب دائمی ایجاد کند.
ادم ماکولای دیابتی اغلب در افرادی که رتینوپاتی دیابتی دارند ایجاد می‌شود و یکی از دلایل اصلی از دست دادن بینایی در افراد دیابتی است. روش‌های درمانی مانند لیزرتراپی یا تزریق می‌توانند به کاهش تورم و محافظت از بینایی کمک کنند.
۳. آب مروارید (کاتاراکت Cataract)
احتمال ابتلای افراد دیابتی به آب مروارید در سنین پایین‌تر نسبت به افراد غیردیابتی بیشتر است. آب مروارید باعث کدر شدن عدسی چشم می‌شود که منجر به تاری، کاهش نور یا تار شدن دید می‌شود. قند خون بالا تشکیل آب مروارید را تسریع می‌کند.
آب مروارید می‌تواند باعث حساسیت به نور و مشکل در دید شبانه شود. خبر خوب این است که جراحی آب مروارید یک روش ایمن و مؤثر برای بازگرداندن دید واضح در موارد پیشرفته است. با این حال، باید توجه داشت که آب مروارید در افراد غیردیابتی نیز رخ می‌دهد و در افراد مسن بالای ۶۰ سال بسیار شایع است.
۴. گلوکوم (آب سیاه Glaucoma)
دیابت خطر ابتلا به گلوکوم را دو برابر می‌کند. گلوکوم گروهی از بیماری‌های چشمی است که به عصب بینایی (که چشم را به مغز متصل می‌کند) آسیب می‌زند. یک نوع از آن به نام گلوکوم نئوواسکولار، زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی جدید و غیرطبیعی روی عنبیه (قسمت رنگی چشم) رشد می‌کنند و مانع تخلیه مایع چشم می‌شوند. این امر باعث افزایش فشار داخل چشم و آسیب به عصب بینایی شده و می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.
گلوکوم اغلب در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد، بنابراین معاینات منظم چشم برای تشخیص زودهنگام و درمان به‌منظور حفظ بینایی بسیار مهم است.
۵. جداشدگی شبکیه
در مراحل پیشرفته رتینوپاتی دیابتی، بافت اسکار (جای زخم) ممکن است در داخل چشم تشکیل شود. این بافت اسکار می‌تواند شبکیه را از پشت چشم جدا کند، وضعیتی که به آن جداشدگی شبکیه می‌گویند. جداشدگی شبکیه می‌تواند باعث از دست دادن ناگهانی بینایی شود و یک فوریت پزشکی است که نیاز به درمان فوری دارد.
در صورت عدم درمان، جداشدگی شبکیه می‌تواند منجر به نابینایی دائمی شود. اغلب برای ترمیم شبکیه و نجات بینایی، جراحی لازم است.
چرا افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر هستند؟
سطح بالای قند خون به رگ‌های خونی در سراسر بدن، از جمله چشم‌ها آسیب می‌زند. کنترل ضعیف قند خون، فشار خون بالا، کلسترول بالا، سیگار کشیدن و مدت طولانی‌تر ابتلا به دیابت، خطر مشکلات چشمی را افزایش می‌دهد. گاهی اوقات، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در زمان تشخیص، از قبل آسیب چشمی دارند، زیرا این بیماری به‌آهستگی پیشرفت می‌کند.
چگونه دیابت را مدیریت کنیم؟
- یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید و از نظر بدنی فعال بمانید.
- سطح قند خون را به‌طور منظم کنترل کنید.
- داروها یا انسولین را طبق دستور پزشک مصرف کنید تا سطح گلوکز خون تحت کنترل باشد.
- مدیریت استرس و حفظ سبک زندگی سالم نیز می‌تواند به‌طور چشمگیری کنترل کلی دیابت را بهبود بخشد.
با رعایت این نکات و مراجعه منظم به چشم‌پزشک، می‌توانید از بروز یا پیشرفت مشکلات چشمی ناشی از دیابت جلوگیری کنید.