توسط : بسیاری از افراد قبل و در حین دوره قاعدگی خود دچار افزایش وزن می‌شوند. این موضوع ناشی از تغییرات هورمونی است که قبل از شروع قاعدگی رخ می‌دهند. این تغییرات موقتی هستند و بیشتر افراد پس از یک یا دو روز از شروع قاعدگی، دیگر علائمی از آن را تجربه نمی‌کنند.
افزایش وزن یکی از علائم رایج سندرم پیش از قاعدگی (PMS) است و ممکن است همراه با علائم دیگری مانند نگه داشتن آب بدن (ادم)، تورم و نفخ رخ دهد. حدود ۷۰ تا ۹۰ درصد از افرادی که قاعدگی دارند، دچار PMS می‌شوند. علائم دیگر رایج PMS شامل تغییرات خلقی، عصبانیت، تغییرات در اشتها، خستگی، سردرد و کمردرداست.
چرخه قاعدگی
در حالت کلی، چرخه قاعدگی شما به دو مرحله اصلی تقسیم می‌شود:
- مرحله فولیکولی
- مرحله لوتئال
مرحله فولیکولی زمانی است که بدن شما برای تخمک‌گذاری آماده می‌شود. این مرحله در اولین روز قاعدگی (دوره خونریزی) شما شروع می‌شود و تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که تخمک از تخمدان آزاد شود. مرحله فولیکولی با مرحله لوتئال جایگزین می‌شود، که زمانی است که بدن شما برای پشتیبانی از یک بارداری احتمالی آماده می‌شود. اگر افزایش وزن چیزی است که در طول چرخه خود تجربه می‌کنید، احتمالا این اتفاق در مرحله لوتئال رخ می‌دهد. اگر تخمک لقاح پیدا نکند، قاعدگی شروع می‌شود و چرخه دوباره آغاز می‌گردد.
هر یک از این مراحل با تغییرات هورمونی مختلفی همراه است که منجر به بروز علائم خاصی می‌شوند.
مرحله فولیکولی
مرحله فولیکولی در روزی که قاعدگی شما شروع می‌شود، آغاز می‌گردد و تقریبا ۱۴ روز طول می‌کشد. در این مرحله، بدن شما تخمکی را برای آزاد شدن از تخمدان‌ها آماده می‌کند. در طول مرحله فولیکولی، سطح استروژن و هرمون محرک فولیکول (FSH) در بدن افزایش می‌یابد. دقیقاً قبل از تخمک‌گذاری، هرمون لوتئینیزه‌کننده (LH) افزایش می‌یابد و باعث آزاد شدن تخمک می‌شود. مرحله فولیکولی زمانی تمام می‌شود که تخمک گذاشته شود.
مرحله لوتئال
مرحله لوتئال از بلافاصله بعد از تخمک‌گذاری تا اولین روز قاعدگی بعدی ادامه پیدا می‌کند. این مرحله نیز تقریبا ۱۴ روز طول می‌کشد و در آن بدن شما برای حمایت از یک بارداری احتمالی آماده می‌شود.
در مرحله لوتئال، پروژسترون و استروژن افزایش می‌یابند، اما پروژسترون نقش غالب‌تری دارد. در روزهای قبل از شروع قاعدگی، سطح این هورمون‌ها به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
این تغییر در هورمون‌ها موجب بروز علائم PMS مانند خستگی، تغییرات خلقی، کمردرد و افزایش وزن و سایر علائم مشابه می‌شود.
چرا در دوره پیش قاعدگی وزن اضافه می‌کنیم؟
در روزهای قبل و در چند روز اول قاعدگی، تغییرات زیادی در بدن رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. برخی از این علائم، مثل نفخ و نگه داشتن آب بدن، ممکن است ظاهری شبیه به افزایش وزن داشته باشند و یا این احساس را ایجاد کنند. علائم دیگر، مانند افزایش اشتها، می‌توانند رفتارهایی را به وجود آورند که منجر به افزایش وزن یا علائم مرتبط با آن شوند.
نگه داشتن آب بدن (ادم)
نگه داشتن آب بدن، یکی از دلایل رایج افزایش وزن قبل و در حین قاعدگی است. یک مطالعه نشان داده است که تا ۶۵٪ از افرادی که قاعدگی دارند، دچار نگه داشتن آب بدن یا تورم در این دوره می‌شوند.
تورم در زمان قاعدگی ممکن است در نواحی مختلفی از بدن مانند صورت، ناحیه بالایی شکم، سینه، ناحیه عمومی شکم، ناحیه تناسلی، بازوها و ران‌ها رخ دهد.
یافته‌های محققان در این مطالعه نشان می‌دهد که این تورم به احتمال زیاد ناشی از هورمون پروژسترون است که در نیمه دوم چرخه قاعدگی افزایش می‌یابد. پروژسترون می‌تواند باعث تورم دیواره رگ‌های خونی شود و همچنین دفع آب اضافی بدن را با مشکل مواجه کند.
تغییرات گوارشی
علائم گوارشی مرتبط با قاعدگی نیز می‌توانند به افزایش موقت وزن منجر شوند. هر فردی که قاعدگی را تجربه می‌کند ممکن است علائم گوارشی داشته باشد، چه اختلال گوارشی زمینه‌ای داشته باشد و چه نداشته باشد. این علائم ممکن است شامل نفخ، درد معده و اسهال باشد.
هوس‌های غذایی و افزایش اشتها
بسیاری از افراد تغییرات اشتها را قبل و در طول قاعدگی خود مشاهده می‌کنند. برخی تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که قاعدگی را تجربه می‌کنند در فاز لوتئال کالری بیشتری نسبت به فاز فولیکولار مصرف می‌کنند. استروژن که در فاز فولیکولار سطح بالاتری دارد، تمایل به کاهش اشتها دارد، در حالی که پروژسترون که در فاز لوتئال سطح بالاتری دارد، اشتها را افزایش می‌دهد.
بسیاری از افراد گزارش می‌دهند که قبل و در طول قاعدگی خود هوس خوردن دسرها و غذاهای پرکربوهیدرات را دارند. این غذاها معمولا کالری، قند یا نمک بالایی دارند که ممکن است به افزایش وزن، احتباس آب یا نفخ منجر شوند.
راهکارهای مدیریت افزایش وزن قاعدگی
به گفته سایت www.health.com، شما ممکن است نتوانید نوسانات وزن قبل و در طول قاعدگی خود را کنترل کنید. به خاطر داشته باشید که این افزایش وزن موقت است و بخشی از تغییرات طبیعی است که در هنگام قاعدگی رخ می‌دهد. با این حال، اگر افزایش وزن برایتان آزاردهنده است، می‌توانید از چند تکنیک برای به حداقل رساندن نوسانات و سایر علائم ناخوشایند مانند تورم و ناراحتی معده استفاده کنید.
1. مصرف غلات کامل را افزایش دهید
خوردن کربوهیدرات‌های پیچیده مانند غلات کامل می‌تواند به احساس سیری کمک کرده و هوس‌های غذایی را کاهش دهد. غلاتی مانند جو، برنج قهوه‌ای و کینوا را امتحان کنید. غلات صبحانه سبوس‌دار، نان گندم کامل و پاستای سبوس‌دار نیز گزینه‌های خوبی هستند.
2. مصرف برخی غذاها و مواد مغذی را کاهش دهید
مصرف نمک را که می‌تواند باعث احتباس آب شود، کاهش دهید. برخی پنیرها، چاشنی‌ها و غذاهای فرآوری شده مانند غذاهای منجمد ممکن است سدیم بالایی داشته باشند. کاهش مصرف چربی و قند نیز می‌تواند علائم PMS را بهبود بخشد. از مصرف الکل خودداری کنید و مصرف کافئین را کاهش دهید.
3. مصرف مکمل‌ها را در نظر بگیرید
برخی مکمل‌ها ممکن است به مدیریت علائم PMS کمک کنند. به عنوان مثال، کلسیم می‌تواند علائم فیزیکی و عاطفی PMS را کاهش دهد. مکمل‌های منیزیم ممکن است به علائم مرتبط با افزایش وزن قاعدگی، مانند احتباس آب کمک کنند. منیزیم همچنین ممکن است به درد سینه قبل از قاعدگی کمک کند. هر زمان که ویتامین یا مکملی مصرف می‌کنید، باید ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
4. مشورت با پزشک
در حالی که بیشتر علائم PMS و قاعدگی موقت هستند، می‌توانند ناراحت‌کننده و دردناک باشند. در برخی موارد، ممکن است عملکرد روزانه را مختل کنند. پزشک شما می‌تواند تکنیک‌ها و درمان‌هایی را برای تسکین و مدیریت علائم شما، از جمله افزایش وزن، پیشنهاد دهد.
اگرچه هیچ درمان پزشکی خاصی برای افزایش وزن در دوران قاعدگی وجود ندارد، اما پزشک ممکن است تغییرات سبک زندگی، تغییرات رژیم غذایی و سایر اقدامات را برای به حداقل رساندن افزایش وزن ناشی از نفخ، احتباس آب و رژیم غذایی پیشنهاد دهد.
5. توجه به شرایط پزشکی مشابه
مهم است که در مورد علائم خود با پزشک صحبت کنید، زیرا برخی از علائم شایع PMS با برخی شرایط پزشکی همپوشانی دارند. این شرایط ممکن است علائم شدیدتری داشته باشند که PMS شما را تشدید می‌کنند. با این حال، آن‌ها نیز می‌توانند با موفقیت درمان شوند. به عنوان مثال، برخی از علائم PMS ممکن است ناشی از موارد زیر باشند:
- افسردگی و اضطراب
- پری‌منوپوز و یائسگی
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و سایر شرایط گوارشی
- اختلال تیروئید
- سندرم خستگی مزمن
نتیجه‌گیری
افزایش وزن قبل و در طول قاعدگی شایع است. این افزایش وزن معمولا ناشی از تغییرات هورمونی است که باعث علائمی مانند ماندن آب در بدن، تورم، نفخ و افزایش اشتها می‌شود. هیچ درمان پزشکی برای افزایش وزن در دوران قاعدگی وجود ندارد. با این حال، ایجاد تغییرات در رژیم غذایی مانند مصرف بیشتر غلات کامل و کاهش مصرف نمک می‌تواند به جلوگیری از نوسانات وزن کمک کند. مکمل‌های منیزیم و کلسیم نیز ممکن است به علائم PMS کمک کنند. در صورت داشتن سوال یا نگرانی در مورد تغییراتی که در طول چرخه قاعدگی شما رخ می‌دهد، با پزشک خود تماس بگیرید.
