توسط : التهاب معده (گاستریت) معمولاً با درد و نفخ شدید همراه است و می‌تواند به‌دنبال استرس زیاد، رژیم غذایی نامناسب، پرخوری یا مشکلات گوارشی مزمن تشدید شود. خوشبختانه در بسیاری از موارد، اصلاح سبک زندگی و درمان‌های خانگی ساده می‌توانند نیاز به داروهای شیمیایی را کاهش دهند و علائم را تسکین دهند. [1] البته نباید فراموش کرد که اگر علائم به‌مدت طولانی ادامه یابد یا تشدید شود، حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه شود. در ادامه به چند گیاه شناخته‌شده اشاره می‌کنیم که مصرف آنها می‌تواند التهاب دستگاه گوارش را کاهش دهد و به تسکین درد معده کمک کند. البته مطمئن نیستیم که همه افراد از این روش‌ها به یک میزان بهره ببرند، اما ممکن است امتحان آنها ارزشمند باشد.
گیاهان آرام‌بخش برای درد و التهاب معده
- رازیانه
- میخک
- دارچین
- زنجبیل
- بابونه
- نعناع فلفلی
- زردچوبه
رازیانه
رازیانه (Foeniculum vulgare) از جمله گیاهان ضدنفخ و ضدالتهاب ملایم است. در برخی فرهنگ‌ها افراد پس از غذا مقداری دانه رازیانه می‌جوند چون اعتقاد دارند هضم غذا را تسهیل می‌کند و بوی دهان را از بین می‌برد. پژوهش‌ها نشان داده مصرف رازیانه به تحریک ترشح شیره‌ی گوارشی کمک می‌کند و از این طریق التهاب معده و روده را کاهش می‌دهد. افزون بر این، عصاره‌ی رازیانه دارای خواص آنتی‌اکسیدانی است و آزمایش‌ها اثر ضدالتهابی آن را در بافت روده به اثبات رسانده‌اند. به‌طور خلاصه، تخمین زده می‌شود که رازیانه با تسریع هضم و خاصیت ضدالتهاب خود می‌تواند به‌سرعت نفخ را کم کند و درد معده را تسکین دهد، اما ممکن است همه افراد به مزه‌ی آن علاقه نداشته باشند.
میخک
میخک (Syzygium aromaticum) منبع طبیعی اوژنول است، ترکیبی که خواص ضدباکتری، آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارد. این گیاه سنتی می‌تواند ترشح مایعات گوارشی را تحریک کند، در نتیجه حرکت غذا در دستگاه گوارش سرعت می‌گیرد و هضم غذاهای سنگین (مثل چربی‌ها و پروتئین‌ها) بهتر انجام می‌شود. اوژنول موجود در میخک نفخ را کاهش می‌دهد و اسپاسم‌های عضلات صاف گوارشی را تسکین می‌کند. به عنوان مثال، مطالعات نشان داده‌اند که روغن میخک خاصیت ضدالتهابی قوی دارد و علائمی نظیر نفخ، درد معده و اسپاسم‌های گوارشی را کمتر می‌کند. پس چای یا عصاره میخک می‌تواند راهی طبیعی برای کاهش التهاب معده باشد.
دارچین
دارچین (Cinnamomum verum) یک ادویه پرخاصیت است که به‌خاطر ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابش شناخته شده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که عصاره‌ی دارچین در مدل‌های حیوانی التهاب روده (مثلاً کولیت) را کاهش می‌دهد [2] و از راه کاهش نشانگرهای التهابی در سلول‌ها عمل می‌کند. به همین دلیل دارچین می‌تواند هضم غذا را تسریع کند و نفخ را کم کند. برخی کارشناسان توصیه می‌کنند افزودن کمی دارچین به غذاها یا نوشیدنی‌های گرم پس از غذا می‌تواند از تجمع گاز در معده جلوگیری نماید. اگرچه هنوز اطلاعات کامل و قطعی در مورد این خاصیت وجود ندارد، ولی شاید قرار دادن دارچین در رژیم غذایی به‌ویژه پس از وعده‌های سنگین، به بهبود عملکرد گوارش و کاهش التهاب معده کمک کند.
زنجبیل
زنجبیل (Zingiber officinale) از دیرباز در طب سنتی به‌عنوان مسکن طبیعی درد و ضدالتهاب مصرف می‌شود. ترکیبات فعال زنجبیل مانند جینجرول و شوگائول عملکرد مشابهی با داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) دارند، با این تفاوت که به‌ندرت به مخاط معده آسیب می‌زنند. [3] به عبارت دیگر، زنجبیل اثر ضدالتهاب و ضد درد دارد ولی احتمالا بدون عوارض جانبی مشابه داروهای شیمیایی. افزون بر این، نتایج یک مطالعه بالینی نشان داد مصرف روزانه کپسول زنجبیل (به مدت چند روز) باعث تسریع تخلیه معده و افزایش میزان غذایی شد که بیمار می‌تواند تحمل کند. [4] در عمل، زنجبیل می‌تواند حالت تهوع را کمتر کند و درد و نفخ معده را تسکین دهد، اما لازم است دوز مصرفی را رعایت کرد.
بابونه
بابونه (Chamomile) گیاهی است گرم و آرام‌بخش که به‌عنوان یک ضدالتهاب ملایم شناخته شده است. تحقیقات نشان می‌دهد ترکیبات فنلی بابونه می‌تواند به کاهش التهابات بدن کمک کند. [5] در ضمن، مصاحبه با متخصصان گیاهان دارویی ایران می‌گوید مصرف دَم‌کرده‌ی بابونه (مثلا یک فنجان چای بابونه) می‌تواند معده را تقویت کند و ورم معده را کاهش دهد. گزارش شده بابونه «تقویت‌کننده معده و ضد نفخ است» و حتی می‌تواند در درمان زخم معده مؤثر باشد. [6] اما فراموش نکنید که ممکن است در برخی افراد حساسیت‌زا باشد؛ بنابراین بهتر است اندازه‌اش را کنترل کنید و در صورت لزوم با پزشک مشورت نمایید.
نعناع فلفلی
نعناع فلفلی (Mentha piperita) یکی دیگر از گیاهان آرامش‌بخش دستگاه گوارش است. منتول موجود در نعناع به شل شدن عضلات صاف روده کمک می‌کند و می‌تواند درد شکم و دل‌پیچه را کاهش دهد. مطالعات متعددی نشان داده‌اند روغن نعناع خاصیت «شل‌کنندگی عضلات گوارشی» را دارد و به بهبود جریان غذا در روده کمک می‌کند. ضمن آنکه به‌نظر می‌رسد نعناع خاصیت ضدالتهاب نیز دارد، بنابراین می‌تواند در تسکین علائم اختلالات عملکردی روده و معده مفید باشد. [7]
به‌عنوان مثال، تحقیقات روی بیماران سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) نشان داده مصرف کپسول نعناع ترک‌خورده می‌تواند درد و نفخ شکم را کمتر کند. البته، اگر سابقه بازگشت اسید معده (رفلاکس) دارید، باید احتیاط کنید چون نعناع می‌تواند دریچه‌ی انتهای مری را شل کند.
زردچوبه
زردچوبه (Curcuma longa) ریشه‌ی گیاهی باستانی است که رنگ و طعم منحصر‌به‌فردی دارد. ماده‌ی مؤثره‌ی آن کورکومین است که خواص ضدالتهابی قوی دارد. اگرچه جذب کورکومین در بدن چندان آسان نیست، تحقیقات نشان داده مصرف زردچوبه ممکن است به کاهش درد ناشی از ناراحتی‌های گوارشی کمک کند.
در یک مرور سیستماتیک جدید، شواهدی یافتند که زردچوبه به‌ویژه دردهای شکمی مربوط به بیماری سندرم روده تحریک‌پذیر را کاهش می‌دهد. زردچوبه همچنین می‌تواند التهاب را در سایر بخش‌های بدن کم کند، اما باید دانست که دوز مصرفی آن اهمیت دارد، مصرف بیش از حد گاهی خود باعث مشکلات گوارشی می‌شود. [8]
توصیه پایانی
هرچند ترکیبات ذکرشده در بالا احتمالاً می‌توانند التهاب معده را کاهش داده و درد را تسکین دهند، ولی تاثیر آنها در افراد مختلف متفاوت است. بهتر است آنها را همراه با اصلاح رژیم غذایی (حذف غذاهای محرک) و کاهش استرس به‌کار ببرید تا اثرات مفید بیشتری ببینید. اگرچه این روش‌های طبیعی معمولاً بی‌خطرند، اما در صورت علائم شدید یا ماندگار، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
مطالعات علمی نشان می‌دهند رازیانه و میخک دارای اثرات ضدالتهابی روی دستگاه گوارش هستند. همچنین گزارش‌ها و منابع معتبر پزشکی نوشتند که گیاهان دارویی مانند رازیانه، زنجبیل، بابونه، دارچین و نعناع می‌توانند با کاهش التهاب و تسریع هضم به بهبود علائم معده کمک کنند.
